Akllay | Escoger |
Allay | escarbar |
Allchay | Arreglar |
Allpa | Tierra |
Allpuy | Repartir |
Allqu | perro |
Allway | Aullar |
Altumisayuq | Sacerdote quechua |
Añañáw | Qué rico! |
Anqas | azul |
Anta Situwa Killa | Julio |
Antamanta | De Anta |
Anti | Área andina |
Antichay p’unchay / Antichay p’unchaw | Martes |
Apamuy | traer |
Apay | traer |
Apichu | Camote |
Aqha | Chicha de maíz |
Arequipamanta | De Arequipa |
Arrus | Arroz |
Astawan | Más |
Away | tejer |
Aya Marq’ay Killa / Ayamarka Killa | Noviembre |
Ayacuchomanta | De Ayacucho |
Ayavirimanta | De Ayaviri |
Aymara simi | Idioma aymara |
Aymuray Killa | Mayo |
Ayriwa Killa / Ayriwa Killa | Abril |
Capi | chivo |
Ch’aska | Estrella |
Ch’askachay p’unchay / Ch’askachay p’unchaw | Viernes |
Ch’ump | marrón |
Ch’uño | papa deshidratada |
Chakra | Chacra, finca |
Challwa | pez |
Chaskiy | recibir |
Chawpi p’unchay | Mediodía |
Chayay | llegar |
Chayay | Llegar |
Chayllata | Eso nomás |
Chaymanta | después |
Chimpa | Al frente |
Chinkay | Perder |
Chiri | Frío |
Chisi tuta | Anoche |
Chiwchi | pollo pequeño |
Chucllo | choclo/maíz fresco |
Churay | poner |
Cilay | Celar |
Espinarmanta | De espinar |
Faena | trabajo colectivo |
Faina | Trabajo comunal |
Graumanta | De Grau |
Hampikamayuqmi | Médico |
Hamuy | venir |
Hamuy/Hamuk killa | Próximo mes |
Hamuy/Hamuk wata | Próximo año |
Hanpiy | curar / sanar |
Hatun | Grande |
Hatun Poqoy Killa | Febrero |
Hatun Yachaywasi | Universidad |
Haykallapaq | Para qué nomás |
Hoqariy | levantar |
Horqoy | sacar |
Huanucomanta | De Huánuco |
Huk’ucha | Ratón |
Hukchatawan | Una más |
Huñunakuy | Reunirse |
Hurquy | Sacar |
Ichhu | Gras |
Illapa | Relámpago |
Illapachay p’unchay / Illapachay p’unchaw | Jueves |
Imallapaq | Para qué nomás |
Inglis simi | Idioma inglés |
Inti | sol |
Inti Raymi Killa | Junio |
Intichay p’unchay / Intichay p’unchaw | Domingo |
Iray | Cosechar |
Iray | Trillar el trigo |
Irqi | Niño, niña |
K’uychi | Arcoiris |
K’uychichay p’unchay / K’uychichay p’unchaw | Sábado |
Kamay Raymi Killa / Qhulla/Qulla Puquy Killa | Enero |
Kanka | Asado |
Kay wata | Este año |
Killa | Luna |
Killa | mes |
Killachay p’unchay / Killachay p’unchaw | Lunes |
Kinuwa | Quinua |
Kisu | Queso |
Kuchi | cerdo |
Kulli | morado |
Kunan | Hoy |
Kunan | Ahora |
Kunan p’unchay / Kunan p’unchaw | hoy día |
Kusa | Excelente |
Kutay | Moler |
Kuti | vez |
Kutimuy | volver |
Kutimuy | Regresar |
Kutipay | responder |
Kutirimuy | Regresa |
Kutiy | volver |
Kutiy | Regresar |
Lawa | Sopa |
Lawa | Sopa espesada |
Limamanta | De Lima |
Lisa | Descarado, atrevido |
Lisas | Olluco |
Llaki | Tristeza |
Llamk’ay | Trabajar |
Llamkapakuy | Trabajar |
Llaqta | Pueblo, comunidad |
Malliy | probar |
Mama | madre |
Mana | No |
Manka | olla |
Maqcchiy | lavar |
Maqt’a | Joven |
Maqt’a | Muchacho |
Masa | Par de toros aradores |
Maskhay | buscar |
Mayichiy | Invitar |
Maypi | Dónde |
Mayu | río |
Michi | gato |
Michiy | pastear |
Michiy | Pastorear |
Mikhuy | comer |
Minchha p’unchay | Pasado mañana |
Minchha p’unchay / Minsha p’unchaw | Día después de mañana |
Misk’i | Rico, dulce |
Muchhay | Desgranar |
Mulli | Árbol de molle |
Munay | desear |
Muyu | Vuelta |
Ñaña | hermana (hermana de una mujer) |
Ñañáy | Mi hermana (de una mujer a otra mujer) |
Napaykuy | saludar |
Ñawi | ojo |
Ñawinchay | leer |
Niñacháy | Mi niña |
Niy | decir (opinión) |
Ñuqa | Yo |
Ñuqanchis | Nosotros (inclusivo) |
Ñuqayku | Nosotros (exclusivo) |
P’acha | ropa |
P’acha | ropa |
P’asña | Muchacha |
P’unchay / P’unchaw | día |
Pallay | cosechar |
Paltay | Palta, aguacate |
Pampa | superficie llana |
Pampa | Zona plana |
Pana | hermana (hermana de un varón) |
Papa | Papa |
Paqarin | Mañana |
Paqarin p’unchay / Paqarin p’unchaw | Mañana |
Paqarinkama | hasta mañana |
Parlay | hablar |
Parwa | Flor de maíz |
Paskay | atar |
Paucartambumanta | De Paucartambo |
Pawqar Waray Killa | Marzo |
Pay | Ella/él/eso |
Paykuna | Ellos |
Phaway | irse |
Phukuy | soplar |
Pichay | barrer |
Pisipay | cansarse |
Puka | rojo |
Pukllachiy | Hacer jugar |
Pukllay | jugar |
Punchu | Poncho |
Punku | Puerta |
Puñuy | dormir |
Puriy | caminar |
Q’illu | amarillo |
Q’ipi | Carga |
Q’umir | verde |
Qan | Tú |
Qankuna | Ustedes |
Qapariy | gritar |
Qaray | Alimentar |
Qarpay | Regar |
Qarquy | Botar |
Qatiy | Arrear los animales |
Qayna p’unchay / Qayna p’unchaw | Ayer |
Qayna p’unchaykuna | Días anteriores |
Qayna wata | Año pasado |
Qayninpa | El día antes de ayer |
Qayninpakuna | Los días antes de ayer |
Qelqay | escribir |
Qhapaq Raymi Killa | Diciembre |
Qhapaq Situwa Killa | Agosto |
Qhatu | Tienda |
Qhatuy | vender |
Qhawariy | Mira |
Qhaway | mirar |
Qhellichay | ensuciar |
Qichuy | Quitar |
Qonqay | olvidar |
Qosa | esposo |
Qowi | cuy |
Qoy | dar |
Qoya Raymi Killa / Quya Raymi Killa | Octubre |
Qoyllur | Estrella |
Qulla | Inmadura |
Quwi | cuy |
Quyllurchay p’unchay / Quyllurchay p’unchaw | Miércoles |
Rakiy | distribuir |
Rantiy | comprar |
Reqsiy | saber |
Rikuy | ver |
Rimay | hablar |
Riqch’ariy | despertar |
Riy | ir |
Runa | persona |
Runasimi | lengua de las personas |
Runasimi | Idioma quechua |
Ruru | Fruto |
Ruway | hacer |
Sach’a | árbol |
Samay | descansar |
Sapa | cada |
Sapa killa | cada mes |
Sapa kuti | cada vez |
Sapa p’unchaw | cada día |
Saqey | irse |
Sara | maíz |
Saruy | pisar |
Sayariy | Estar de pie |
Sayk’uy | cansarse |
Simi | Lengua, idioma |
Sinchi | Mucho |
Sipas | señorita |
Sisa | Flor |
Suksa/Sukha | Tarde |
Sumaq | Hermoso |
Sunqu | Corazón |
Suti | nombre |
Sutiyki | Tu nombre |
Suway | Robar |
Suyay | esperar |
T’anta | Pan |
T’aqsay | lavar |
T’ika | flor |
T’impu | Caldo de carnes |
T’ipiy | deshojar |
T’uqu | Hueco |
Tacnamanta | De Tacna |
Takiy | cantar |
Tapara | libro |
Tapuy | preguntar |
Tariy | encontrar |
Tarpuy | sembrar |
Tayta | padre |
Thiqtichiy | Freir |
Tiya | Tía |
Tiyay | sentar / vivir |
Trigu phata | Trigo reventado |
Tukay | Tocar un instrumento musical |
Tullu | Hueso |
Tumpa | Un poco |
Tupay | encontrarse |
Tura | hermano (hermano de una mujer) |
Turáy | Mi hermano (de una mujer a un varón) |
Tusupakuy | Bailar en una fiesta |
Tusuy | bailar |
Tuta | Noche |
Ukuku | Oso |
Unu Raymi Killa | Septiembre |
Uqi | gris |
Uqyay | beber |
Uraypi | Abajo |
Uyakuy, kasukuy | obedecer |
Uyariy | escuchar |
Uyway | criar |
Uyway | Cuidar |
Wachakuy | Parir |
Waka | Vaca, ganado |
Wallpa | gallina |
Wañuy | Morir |
Waqachiy | Hacer llorar |
Waqay | llorar |
Waqyay | llamar |
Warma | niño, niña |
Warmi | mujer |
Wasi | Casa |
Wata | año |
Watay | atar |
Wawqi | hermano (hermano de un varón |
Wawqíy | Mi hermano (de un varón a otro varón) |
Wayk’uy | cocinar/preparar |
Wayna | joven |
Waynu | Música huayno |
Wayra | Viento |
Wayrawasi | radio emisora |
Wayta | flor |
Willakuy | Noticia |
Willay | informar |
Wiñay | crecer |
Yachachiq | instructor |
Yachachiy | enseñar / instruir |
Yachachiy | Enseñar |
Yachaqkuna o yachakuqkuna | estudiantes |
Yachay | saber / aprender |
Yana | negro |
Yanapay | ayudar |
Yapuy | arar |
Yupay | contar |
Yupay | contar |
Yuraq | blanco |
Yuyariy | recordar |
Allway | Aullar |
Waqay | Llorar |
Qaray | Alimentar |
Ichhu | Gras |
Ukuku | Oso |
Huk’ucha | Ratón |
T’uqu | Hueco |
Allchay | Arreglar |
Chimpa | Al frente |
Llamkapakuy | Trabajar |
Masa | Par de toros aradores |
Qhatu | Tienda |
Lawa | Sopa espesada |
Kanka | Asado |
Challwa | Pescado |
Thiqtichiy | Freir |
Ch’uñu | Papa deshidratada |
Tiya | Tía |
Pampa | Zona plana |
Allpuy | Repartir |
Kutiy | Regresar |
Añañáw | Qué rico! |
Misk’i | Rico |
Q’ipi | Carga |
Faina | Trabajo comunal |
Aqha | Chicha |
Iray | Cosechar |
Kinuwa | Quinua |
Trigu phata | Trigo reventado |
Arrus | Arroz |
T’impu | Caldo de carnes |
Mayichiy | Invitar |
Lisa | Descarado, atrevido |
P’asña | Muchacha |
Maypi | Dónde |
Tupay | Encontrarse |
Uraypi | Abajo |
Niñacháy | Mi niña |
Maqt’a | Muchacho |
Suway | Robar |
Chayay | Llegar |
Kutay | Moler |
Chayllata | Eso nomás |
Punku | Puerta |
Sunqu | Corazón |
Parwa | Flor de maíz |
Iray | Trillar el trigo |
Muyu | Vuelta |
Hukchatawan | Una más |
Challwa | Pez |
Mana | No |
Tariy | Encontrar |
Astawan | Más |
Sutiyki | Tu nombre |
Kutirimuy | Regresa |
Killa | Luna |
Qhawariy | Mira |
Tumpa | Un poco |
Mulli | Árbol de molle |
Misk’i | Rico, dulce |
Ruru | Fruto |
Sumaq | Hermoso |
Sach’a | Árbol |
Wayra | Viento |
Chiri | Frío |
Sinchi | Mucho |
Punchu | Poncho |
Qarquy | Botar |
Cilay | Celar |
Qulla | Inmadura |
Kunan | Ahora |
Sisa | Flor |
Wachakuy | Parir |
Tullu | Hueso |
Imallapaq | Para qué nomás |
Haykallapaq | Para qué nomás |
Waqay | Llorar |
Llaki | Tristeza |
Hatun | Grande |
Uyway | Cuidar |
Qichuy | Quitar |
Wañuy | Morir |
Chinkay | Perder |
Waqachiy | Hacer llorar |
Tukay | Tocar un instrumento musical |
Chisi tuta | Anoche |
Tusupakuy | Bailar en una fiesta |